#7 Đừng ngăn chặn trải nghiệm của người khác

Vài tháng gần đây, mình nhận ra một chân lý mà từ lâu rồi mình không để ý.

Chân lý đó là đừng ngăn chặn trải nghiệm của người khác. Hiểu nôm na là đừng can thiệp hay tác động vào cách mà người khác làm việc hay sinh hoạt. Vì chính hành động của ta sẽ làm chậm đi quá trình học hỏi của người đó.

Suy nghĩ này đến từ câu chuyện của mình với học trò và với những người bạn của mình.

Chúng ta, bằng cách này hay cách khác, luôn dùng hai chữ “quan tâm” để thay người khác làm chuyện này chuyện kia.

Ngày trước, trong những lúc hướng dẫn học sinh làm bài, nhiều lúc mình hơi tận tình trong việc giảng giải câu hỏi để các em dễ dàng tìm được đáp án. Đối với một số dự án khó, mình dẫn dắt và đôi khi tiến hành tìm tài liệu tham khảo giúp cho các em. Dần dần, mình nhận ra rằng chính hành động tưởng chừng như là giúp đỡ của mình lại sinh ra cho các em tâm lý ỷ lại. Nghĩ rằng lúc nào cô cũng ở đó để chỉ và sửa cho mình, các em quên đi sức mạnh của bản thân.

Điển hình là một trong những em học sinh đã nói với mình rằng “Không có Cô chắc con không làm được”. Mình sực tỉnh và phát hiện ra bản thân mình đã ngăn chặn trải nghiệm nâng cao sự tự tin của học trò mình. Mục đích của giáo dục là cung cấp cho người học phương tiện để họ có thể tự nâng cao kiến thức và phát triển bản thân, chứ không phải là để người học phụ thuộc vào những phương tiện được cung cấp.

Câu nói này của em học sinh đã thức tỉnh mình và góp phần thay đổi cách làm việc của mình. Từ đó, mình tập trung tìm cách hướng dẫn học sinh tìm tòi và đưa ra đáp án riêng, dù đúng dù chưa đúng cũng được. Mình và các em sau đó sẽ phân tích đáp án đó để biết hướng suy nghĩ của em đã đúng đường chưa.

Mình cũng không cung cấp diễn giải hay từng đáp án mẫu để các em dò theo, mà hướng dẫn các em phương pháp tìm ra đáp án đó. Quá trình chuẩn bị có thể sẽ khó hơn và buổi học cũng cực hơn nhưng bù lại sau một đến hai tháng, các em đã có thể làm bài tập một cách độc lập. Tất cả đều là thành tựu riêng của các em. Một vài em học sinh của mình còn thích đi học hơn lúc trước, vì em thấy rằng quá trình học thật sự rất vui và em có thể làm được tất cả bài tập mà không cần cô phải chỉ từng câu nữa.

Một ví dụ nữa đến từ những người xung quanh mình.

Trước đây, nếu như có ai đó cần một thông tin hay một tài liệu nào, mình sẽ tải về giúp và gửi ngay sang cho người đó. Thế là một số người em của mình không chịu đi hỏi Google nữa mà chuyển sang hỏi mình. Ban đầu, mình nghĩ rằng chắc là do em tìm không thấy nên cũng nhiệt tình hướng dẫn. Sau đó, mình phát hiện ra là em bị thiếu khả năng tìm kiếm, và chính mình là thủ phạm nuôi dưỡng sự thiếu sót đó của em. Dẫn đến việc dù chỉ là một thông tin đơn giản về quy chế tuyển sinh hoặc một kiến thức cơ bản như tên quốc gia bằng tiếng Anh, các em cũng nhắn tin hỏi mình.

Mình chuyển đổi chiến lược ngay. Thông tin nào mình cho là khó, mình sẽ cho các em từ khoá (keyword) để các em tự thân vận động. Thông tin nào dễ, mình sẽ chỉ trả lời rằng hãy lên trang web chính thức của nó tìm thử xem sao.

Sau một thời gian áp dụng cách này, điều mình vui nhất là đứa em hơi yếu khoản công nghệ khoe là đã tìm được eBook em cần. Thật ra, mình hoàn toàn có thể tải và gửi em quyển eBook này. Nhưng điều mình muốn làm nhất là hướng dẫn em cách để tìm tất cả những điều em cần, bằng chính khả năng của em.

Khi không can thiệp vào quá trình trải nghiệm của những người xung quanh nữa, mình nhận thấy mọi người dần có niềm vui và hứng thú với việc đang làm. Vì trong quá trình tìm kiếm điều số 1, mọi người lại vô tình tìm thấy điều số 2 và số 3 và nó lại giúp ích cho công việc hiện tại.

Mỗi ngày, chỉ cần chịu khó một xíu, ta đã có thể hiểu biết thêm một chút. Mỗi tuần, ta lại hiểu biết thêm bảy chút. Sau một năm, ba trăm sáu mươi lăm chút đó gộp lại là một khối kiến thức rất to.

Vì vậy, mình xin hứa với lòng rằng mình sẽ không ngăn chặn trải nghiệm phát triển của bất kì ai. Chỉ cần không phải là chuyện xấu xa hay vi phạm pháp luật, trải nghiệm nào cũng đáng giá cả.

Mình mong là dù cho có chuyện gì xảy ra đi chăng nữa thì mọi người cũng đều được sống trong những điều tốt đẹp và hạnh phúc.

Nhà của Di.